Futbol Kapital: Seyircisiz Bir Euro 2021 Nasıl Olur?

2020, dünyanın güneş etrafında döndüğü zamandan beri belki de en kaotik ve aslında olmayan bir yıl olmaya aday. Mikroskopla bile görünmesi zor olan bir mikrobun dünyayı kasıp kavurduğu, bireylerin sosyal yaşamlarını esir aldığı, zihnen insanları yorduğu bir dönemde pek çok kitlesel spor ya da spor dışı etkinlik iptal edildi ya da ertelendi. Normalleşme adı altında yeniden başlayan etkinlikler ikinci dalganın başlaması ile pek çok yerde az da olsa kabul edilen katılımcı sayısı daha da kısıtlanacak.

Ertelenen turnuvalar içerisinde belki de en çok heyecan uyandıranlar EURO 2020 ve Olimpiyatlardı. Geleceğe olan bakışa güvensizliği artıran ve o zaman doğru olan kararlar yeni tarihlerinde seyirci ile buluşabilecek mi? Dünya çapındaki salgın nedeni ile futbol bir süre insanların önceliği olmaktan çıkmıştı ancak günümüz dünyasında etkileşimin her şey olduğu, hayatın çok hızlı aktığı ve ekonomik sorunların sürdürülebilir bir karantinaya izin vermesi üzerine artık insanlar yavaş yavaş biriken enerjiyi bir şekilde boşaltmak çabasında.

Tüm dünyada yeni karantina önlemlerine karşılık insanların polis ile çatışmayı göze alarak protestolar düzenlemesi ekonomik anlamda bunun devam edemeyecek olmasından kaynaklı. Ekonomik daralma kendini futbolun mali tablolarında da oldukça hissettirdi. 2021 yazına ertelenen Avrupa Futbol Şampiyonası, tüm futbolda yaşanan ekonomik daralmanın UEFA’da daha fazla hissedilmesine neden olacak. Avrupa’daki tüm Futbol Federasyonları bünyesinde bulunduran UEFA’nın turnuvanın ertelenmesi ile kaybı yaklaşık 2,5 – 3 milyar EUR’yu bulacak.

2020 Avrupa Şampiyonası diğer turnuvalardan farklı olarak 2020 yılında 12 farklı lokasyonda düzenlenecekti. Daha önce bu turnuvaya ev sahipliği yapan ülkeler açısından bakıldığında bu turnuvayı bir ülkede yapmak ekonomik anlamda herkesi mutlu etmiyordu. Vergi mükelleflerinin parası le yapılan yeni stadyumlar, sadece turnuva zamanı kullanılacak yollar ya da metro hatları, turnuvaya gelecek insanları konaklatacak oteller hızla yapılıyor anca turnuva bittikten sonra bunlar atıl durumda kalıyor ve ekonomik bir gerçeklikten uzaklaşıyordu.

Bir futbol turnuvasına ev sahipliği yapmak net olarak o ülkenin insanlarını mutlu eder. Zengin eder mi bilinmez ama mutlu olacakları kesin. Turnuvanın başlayacağı zamana kadar kurulan para kazanma hayalleri, işporta tezgahları, evlerindeki fazla odayı kiraya verme hayalleri o turnuvaya ev sahipliği yapacak ülke vatandaşlarının mutlu olmasının sadece küçük bir tarafı…

2020 UEFA’nın en yüksek gelir beklediği turnuvalardan biriydi. 12 farklı lokasyondaki yerel partnerler ile yapılacak sponsor anlaşmaları ise EURO 2020 için en kilit noktalardan biriydi. Turnuvanın düzenleneceği ülkelerde yer alan potansiyel iş birlikleri bir anda 12 kat artmış oluyor. Ayrıca turnuvayı farklı lokasyonlara yayarak mobiliteyi ve sponsorların görünürlüklerinin artırmak da geliri artırmak ile aynı anlamı taşıyor.

1992’de İsveç’te düzenlenen şampiyonadan 2016 yılındaki turnuvaya kadar gelir tam 47 kat artarken 41 milyon EUR olan gelir 2016 yılında 1,9 milyar EUR’ya kadar arttı. Sürekli olarak her turnuvada geliri artıran UEFA için en büyük sıçrama ise 2004 Portekiz Avrupa Futbol Şampiyonası’nda yaşandı ve bir önceki turnuvaya göre gelirler tam 4 kat atarak 885 milyon EUR’ya ulaştı. Sonraki turnuvada ise 1 milyar EUR sınırı aştı.

Son turnuva olan 2016 Fransa’dan UEFA tam 1,9 milyar EUR gelir elde etti. Bu gelirin aslan payı %53 ile yayın gelirlerinden oluşurken toplam yayın geliri 1,024 milyar EUR oldu. 483 milyon EUR sponsorluk geliri elde edildi ki bu gelir toplam içinde %25 paya sahip. Bilet gelirleri %14 ile 270 milyon EUR olurken, konaklama gelirleri ise 139 milyon EUR toplam gelir içerisinden %7 pay aldı.

Mevcut durumda salgının ekonomik olarak en çok vurduğu sektörler havacılık ve turizm. Bu sektörler insanların bir yerden bir yere değil gitmek evden bile çıkmadığı süreçte nakit yaratmakta zorlanacak ve bu durudaki her sektör gibi yaşam süreleri kısalacak. EURO 2020'nin ertelenmesi ile havacılık ve turizm sektörünün toparlanma süresi de maalesef gecikecek. 

EURO 2020 ev sahibi ülkeleri; İngiltere, Almanya, Rusya, Hollanda, İtalya, İspanya, Danimarka, İskoçya, İrlanda, Macaristan, Romanya ve Azerbaycan. EURO 2020’nin oynanacağı şehirler ise Roma, Bakü, St. Petersburg, Kopenhag, Amsterdam, Bükreş, Londra, Glasgow, Bilbao, Dublin, Münih ve Budapeşte olacaktı. Bu şehirleri tümü neredeyse normal bir zamanda da turistik olarak ziyaret edilebilecek ve Avrupa’nın en çok turist çeken şehirleri diyebiliriz. Burada belki iki istisna durum söz konusu, bu 12 şehirden Bakü ve Bükreş bu şehirler arasında turnuvanın getirisini en çok hissedecek şehirlerdi. Özellikle Bakü’de bu turnuva için pek çok yeni otel yatırımı yapılmıştı. Turnuvanın yapılacağı lokasyonlardaki oteller şu anda rezervasyon iptalleri ile uğraşıyorlar ve belki de turnuvanın ertelenmesi bazı otellerin 2021 yılında var olmamasına sebep olacak.

Ayrıca işgalci Ermenistan’ı işgal bölgelerinden çıkartmak için verilen mücadele Bakü’yü riskli bölge sınıfına sokabilir ve burada oynanması planlanan mücadeleler başka yere kaydırabilirdi ki Azerbaycan güçlerinin sahadaki üstünlüğü sonrası Ermenistan yenilgiyi kabul etti ve çatışmalar yerini diplomasi savaşına bıraktı.

EURO 2021’in seyircisiz olması durumunda iki türlü bir kayıp söz konusu olacak. Maçların yapılacağı bölgelerde bu turnuva için yapılan yatırımlar ekonomik olarak çöp olacak. Zengin olma hayali kuran kişiler için bu kötü bir durum ancak, daha cazip kısım ise tüm dünyada bu turnuvalar için oteller ayrıldı, uçaklar kiralandı ve peşinatlar ödendi. Eğer turnuvanın oynanacağı yerler değişir ya da seyircisiz oynama kararı alınırsa ekonomik anlamda pek çok turizm firması iflasa doğru yelken açacak çünkü peşinatları alan oteller bunları geri ödeme konusunda istekli davranmayacaklar.

UEFA gelirlerinde ise bilet ve konaklama tüm gelir içerisinde %21’lik bir paya sahip. Bu payın ekonomik ederi ise geçen turnuvada kabaca 370 milyon EUR’ydu. Bu gelirinden mahrum kalacak olmak EURO 2021’i bir anda en karsız turnuvalar sınıfına sokabilir.

Peki, UEFA hangi turnuvadan ne kadar kar elde etti?

EURO 2016 UEFA için en karlı turnuvaydı. EURO 2004’te turnuva sonunda UEFA’nın kasasına 537 milyon EUR kalırken, EURO 2008’de turnuvanın karı 658 milyon EUR’ydu. EURO 2012’de UEFA bir önceki turnuvaya göre daha az para kazanırken 593 milyon EUR kar ile yapmıştı turnuvayı. EURO 2016’da ise kar 850 milyon EUR olmuştu. Bunun bir sebebi de tabiki 24 takımlı turnuva ve maç sayısının artışı da en önemli faktör.

EURO 2016’da UEFA milli takımlara ödediği rakamı EURO 2012’ye göre %55 artırarak 301 milyon EUR dağıtırken bu rakamın 192 milyon EUR’luk kısmı katılım, 109 milyon EUR’luk kısmı ise performans bonusu olarak takımlara dağıtıldı. Bu durumda ülke fedarasyonlarına gidecek tutarlar da bu durumda 1 sene beklemek durumunda kalacak.

Futbol dünyasının parasal anlamda küçülmek zorunda olduğu bir dönemin içindeyiz. Bu durumu göz önüne aldığımızda artık büyük transferler görme şansımız azalıyor.

Futbolcuları, teknik adamları ve yöneticileri sahalarda, televizyon röportajlarında görmeye başladık. Ancak en önemlisi onların orada olmasını sağlayan taraftarları en kısa sürede ait oldukları yerde, stadyumlarda görmek şu anda en önemli konu.