Futbol Kapital: Türk Futbolunun Vergi ile İmtihanı

Vergi, kamu kurumlarının ve devletin, kamu hizmetlerinin sağlanması için kişilerden ve kurumlardan zorunlu olarak alınan paralardır. Zorunlu olmakla birlikte vergi, ödeme gücüne göre herkesin farklı yükümlülüğe sahip olduğu ve anayasada yeri olan bir konudur.

Verginin iki temel prensibi cebren olması ve ödeme gücüne göre belirlenmesi. Ancak uzun yıllardır vergi kanuna eklenen bir geçici madde ile transfer dönemlerinde milyon Euro’luk kontratlara imza atan oyuncular %15 vergiye tabi tutuyordu. Kamu vicdanı açısından yaralayıcı olan bu tutum kulüplerin maliyetlerini azalttığı için devlet tarafından kulüplere sağlanmış bir avantaj olarak görülüyor, ülkemize gelecek yabancı oyuncular için bir cazibe oluşturuyordu. Avrupa’da %40 ile %50 arasında değişen vergilendirmeden kurtulmak ve futbol yaşamının son döneminde biraz da para biriktirmek isteyen futbolcular için tercih sebeplerinden biri oluyordu %15 vergi oranı.

31.10.2019 tarihinde Meclis Plan ve Bütçe Komisyonunda geçen tasarı daha sonra yasalaştı ve futbolcular için kulüplerin ödeyeceği vergi %15 oranından %20 oranına yükseltildi. Bununla birlikte yıllık geliri 2020 yılı için 600 bin TL ve üzerinde olan futbolcu sözleşmeleri için beyanname verme zorunluluğu geldi. Yıllık 600 bin TL ve üzerinde gelir elde eden futbolcuların ödemesi gereken vergi %40 olarak belirlendi.

Temelde yapılan bu yasa değişikliği ile futbolcuların vergi oranı olmasa gereken yere çekildi ve %20’si kulüp kalan %20’lik kısım ise futbolcu tarafından ödenecek şekilde yasalaştı. Bu yasa ile hem kamu vicdanı rahatlamış oldu hem de verginin ödeme gücü ile orantılı olması ilkesi hayata geçirilmiş oldu.

Teori ile pratik arasında ise kulüpler için delik daha da büyümüş oldu. Kulüpler 01.11.2019 tarihinden önce yaptıkları sözleşmeler için sözleşme bitimine kadar yine %15 vergi ödemeye devam edecek ve oyuncunun da beyanname verme zorunluluğu bulunmuyor. Yani eğer sözleşme 01.11.2019 tarihinden önce yapılmış ise hangi tutar olursa olsun vergisi %15 olarak devam ediyor. Sonrasında sözleşmenin uzatılması, fiyat değişikliği yapılması gibi durumlar ise sözleşmeyi yeni sözleşme statüsüne sokuyor ve %20 kulüp, %20 futbolcu vergi ödeme durumu ile karşı karşıya kalabilir.

Ülkelerdeki farklı vergi uygulamaları yüzünden genellikle sporcular kulüpler ile net ya da garanti ücret üzerinden eğiliminde oluyorlar. Onları ilgilendiren sadece hesaplarına yatacak paranın ne olacağı.

Bir örnekle yeni vergi sistemi ile eski vergi sistemi arasındaki farkı açıklamak gerekirse. A kulübü 15.10.2019 tarihinde B futbolcusu ile net 1 milyon TL, C futbolcusu ile de 15.11.2019 tarihinde yine net 1 milyon TL sözleşmesi imzalaması durumunda;

• B futbolcusu için vergi tutarı %15 olacaktır. Futbolcunun net 1 milyon TL kazanabilmesi için kulübün futbolcu sözleşmesini brüt 1.176.470,59 TL yapması gerekir. Kulüp bu paranın 1 milyon TL’sini futbolcuya kalan 176.470,59 TL’yi de futbolcu adına vergi dairesine yatırması gerekiyor. Bu durumda 2020 yılı için (600 bin TL üzeri kazanan) kulüpler futbolcuya ödedikleri her 100 TL için 17,6 TL’de vergi dairesine ödemek durumunda kalıyor.
• C futbolcusu için ise sözleşme 01.11.2019 tarihinden sonra imzalandığı için kulüp %20 vergi hesaplayarak futbolcu adına vergi dairesine ödemek zorunda. Ayrıca futbolcu da kazandığı para için beyanname verip kulüp tarafından ödenen %20’lik kısmı %40’a tamamlamak durumunda.

C futbolcusunun net 1 milyon TL kazanması için kulübün futbolcu ile 1,66 milyon TL’lik sözleşme yapması gerekiyor. Eski sistemde kulüp her 100 TL ödeme için 17 TL vergi öderken yeni sistemde bu rakam 66 TL’ye çıkıyor.

Futbolcuların vergilendirmesinde kritik bir nokta da beyanname verilerek ödenecek verginin futbolcu tarafından vergi dairesine yatırılması meselesi.

Kulüpler kendi payını yatırmaz ise o vergiyi kim ödeyecek?

Kulüpler mevcut alışkanlıklarını devam ettirirse gelecekte FIFA’da ve vergi mahkemelerinde vergi uyuşmazlık sorunlarımız çığ gibi büyüyebilir. Yasaya göre 2020 yılında 1 milyon TL net kazanan bir futbolcunun 666 bin TL vergi ödemesi gerekiyor. Yine yasaya göre bu tutarın 333 bin TL’si kulüp tarafından vergi dairesine yatırılacak. Futbolcu beyanname ile gelirini beyan edip 666 bin TL vergi den 333 bin TL olan kulübün ödediği kısmı mahsup ederek 333 bin TL ödeme yapacak. Yasada “yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı kanunun geçici 72’nci maddesi uyarınca kesilen vergilerin, vergi dairesine yatırılmış olması şartıyla hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilmesi mümkün olacaktır” deniliyor.

Buna göre eğer kulüp kendi payını ödemez ise o payı da futbolcunun ödemesi gerekiyor. Bunun için herhangi bir önlem alındı mı henüz bilinmiyor ancak yasa değişikliği kulüplerin brüt futbolcu maliyetlerini %17’den %66’ya çıkartıyor ki bu ciddi artış takım harcama limitlerini de etkiliyor.

Kulüpler vergi iadesi alacak mı?

Eski yasada kulüpler için bir başka teşvik de yatırdıkları vergiyi 3 gün sonra amatör şubelerde kullanmak için iade almalarıydı. Yeni sistemde bu iadelerin yapılıp yapılmadığı da bilinmiyor. Bu durumda pratikte %0 olan vergi bir anda %66’ya çıkmış oluyor.

Kulüpler brüt sözleşme yapabilir mi?

Kulüpler isterlerse futbolcular ile brüt üzerinden sözleşme yapıp verginin tamamını futbolcunun üzerinde bırakabilir ancak ülkedeki vergi sistemini bilmeyen futbolcuları buna ikna etmek zor olduğu için teoride mümkün olan brüt ücret üzerinden sözleşme pratikte pek işe yaramıyor. Bir diğer yöntem ise kulüp %20 stopaj oranına tabi kısmı üstlenip kalan %20’lik kısmı futbolcu üzerinde yıkabilir.

Uzun yıllardır %15 ile vergilendirilen futbolcular ve bu vergileri ödeyen kulüpler için yeni bir dönem başladı. Özellikle UEFA turnuvalarında yer alacak takımlar için katılım kriterlerinden biri olan vadesi geçmiş vergi borcu olmaması şartı kulüpleri daha dikkatli sözleşme yapmaya zorlamalı. Kulüplerin gider yönetiminde ayrıca dikkate alması gereken futbolcu sözleşmeleri yeni vergi sistemi ile daha da karmaşık bir hal aldı. Profesyonel bir vergi ve hukuk yönetiminin kulüplerde daha etkin görev alması ve futbolcular ile pazarlıklarda “transfer sihirbazlarına” mutlaka eşlik etmesi gerekiyor. Eğer bu sağlanmaz ise bu “sihirbazlar” kulüplerin paralarını çok daha hızlı yok edip geri getiremeyecekler.